Gaat de Belgische ecocidewet onze natuur beschermen?
“Een misdrijf waarbij er moedwillig een handeling wordt uitgevoerd die ernstige, grootschalige en blijvende schade aan het milieu veroorzaakt, met de wetenschap dat dergelijke schade wordt toegebracht"
Minister van Klimaat en Leefmilieu Zakia Khattabi heeft een persbericht uitgestuurd (5 november) waarin ze triomfantelijk zichzelf een schouderklopje geeft: “Zakia Khattabi laat de misdaad van ecocide inschrijven in het Strafwetboek”. De tekst van het voorstel moet wel eerst nog gestemd worden door het parlement, en is vooralsnog niet beschikbaar voor het publiek. Echter, de federale regering heeft gekozen voor een hoge drempel om van ecocide te kunnen spreken, want er moet aan maar liefst 6 voorwaarden worden voldaan: (1) de handelingen moeten opzettelijk zijn en (2) illegaal, de schade moet (3) ernstig, (4) grootschalig en (5) langdurig zijn en (6) men wist dat deze handelingen dergelijke schade toebrengen. Defensie-advocaten maken daar brandhout van. Ecocide gaat met al deze voorwaarden bijzonder moeilijk te bewijzen zijn. Gaan we hiermee de natuur in België kunnen beschermen? NGO “Stop Ecocide International” heeft een definitie van ecocide laten opstellen door een onafhankelijk team van experts. Hierin wordt ecocide genoemd als omvangrijke OF langdurige schade. Het ecocide wetsvoorstel vermeldt “grootschalige EN langdurige schade”. Dit cumulatief aspect zorgt er voor dat veel gevallen van milieuschade niet eens in aanmerking komen om beschouwd te worden als ecocide.
In een interview met Radio 1 geeft Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne als voorbeeld voor het soort van milieuschade waarop het wetsvoorstel van toepassing is, de Exxon-Valdez die op een rif vastliep bij Alaska, en verontreiniging van de Maas (met nadruk op het grensoverschrijdend aspect). Binnenlandse gevallen van milieuschade zullen in België worden behandeld via het milieurecht door de regio's, zegt Van Quickenborne. Dat betekent dat deze nieuwe ecocidewet die federaal is, daarop niet van toepassing zal zijn. De regionale wetgeving is onvoldoende, zoveel blijkt uit de huidige situatie met 3M. Natuurlijk wil in België de meerderheid van de burgers zien dat bedrijven als 3M worden vervolgd en veroordeeld. Echter, met de huidige wettekst zou 3M aan vervolging ontsnappen. Immers, de PFAS vervuiling was onopzettelijk en compleet legaal. Aan de vraag van XR voor bescherming tegen misdadige bedrijven die zonder scrupules de natuur vernietigen en de atmosfeer vol CO2 pompen voor de winsten van de aandeelhouders, is hiermee geenszins voldaan.
Bij “De Afspraak” zaten Minister van justitie Van Quickenborne en schepen/milieujurist Hendrik Schoukens. Phara vroeg hen: “We hadden de wetgeving al. Waarom dan nu nog extra die ecocidewet?” Van Quickenborne: “Voor grensoverschrijdende gevallen” en “Er moeten linken zijn met België”. Schoukens: “Het is een vertrekpunt, geen eindpunt”
Deze nieuwe ecocidewet wordt gepresenteerd als onderdeel van een update van het strafwetboek, juist aan de start van COP27. Het tromgeroffel waarmee het bericht wordt verspreid dat een Belgische ecocidewet in de maak is, geeft te denken - moet dit misschien dienen als bliksemafleider voor het te kort schietend Belgische klimaatbeleid? Is dit niet gewoon greenwashing? We mogen heel blij zijn met dit pionierswerk van de Federale regering, voor ons een ecocidewet te geven, al is het maar een dode mus. Indien we ecocide toevoegen aan het internationaal strafrecht met deze definitie, dan wordt het een fiasco. Bij de milieuorganisaties die nu klappen en juichen is wellicht hun frank nog niet gevallen.
De zelfverzekerde arrogantie druipt er van af bij de Vlaamse politici, in praatprogramma’s op TV en nu ook op de COP waar De Croo zich laatdunkend uit liet over Just Stop Oil en onze vrienden die nu opgesloten zitten in Den Haag - wel drie keer haalde hij uit naar op kunst gericht klimaatactivisme tijdens zijn toespraak van vijf minuten. En triomfantelijk vertelde De Croo een grote delegatie mee te hebben van de privésector met klimaatoplossingen. Zonder verpinken verzekerde hij dat technologie onze redding is. De boodschap is duidelijk: geef vooral geen aandacht aan die schreeuwerige klimaatactivisten - wij hebben de klimaatoplossingen al in huis.